Γράφει ο Δρ. Φλώρος Φλούρος, Eπίκουρος Καθηγητής, Ενέργεια, Ασφάλεια και Κλιματική Αλλαγή (Τμήμα Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος)
Η σχέση μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου προϋπήρχε αρκετά πριν την ίδρυση των δύο κρατών ωστόσο η συγκεκριμένη αναφορά θα εστιάσει στη περίοδο από την ίδρυση τους και μετέπειτα. Αρχικά, ο Λίβανος ανακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Γαλλία το 1943 ενώ πέντε έτη αργότερα το Ισραήλ διακήρυξη την ίδρυση του δικού του κράτους. Την επόμενη μέρα, στις 15 Μαϊου 1948 με μια συντονισμένη πολεμική επίθεση, πέντε αραβικά κράτη-η Αίγυπτος, η Συρία, η Ιορδανία, το Ιράκ και ο Λίβανος-κήρυξαν τον πόλεμο στο Ισραήλ αλλά το τελικό αποτέλεσμα ήταν οι ισραηλινές δυνάμεις να καταφέρουν να απωθήσουν την επίθεση και να καταλάβουν προσωρινά μέρος του νότιου Λιβάνου, ενώ τελικά το Μάρτιο του 1949 υπογράφηκε ανακωχή και τα ισραηλινά στρατεύματα αποσύρθηκαν στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα. Η περίοδος των επόμενων δεκαπέντε ετών χαρακτηρίζεται από ηρεμία στην περιοχή των συνόρων Λιβάνου-Ισραήλ, ωστόσο το 1965 περίπου κάνει την εμφάνιση της η παλαιστινιακή εθνικιστική ομάδα Φατάχ, η οποία ήταν μια ισχυρή δύναμη στην περιοχή, οπότε και άρχισε να εξαπολύει επιθέσεις χαμηλής έντασης σε ισραηλινές θέσεις. [1]
Διαβάστε επίσης
Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών (ή πόλεμος του Ιουνίου) υπήρξε ο τρίτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος και διεξήχθη μεταξύ 5ης και 10ης Ιουνίου 1967 κατά τον οποίο η Αίγυπτος, η Ιορδανία και η Συρία (με τη συνδρομή άλλων αραβικών κρατών όπως το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και η Αλγερία που συνέδραμαν με ανθρώπινους και υλικούς πόρους) επιτέθηκαν στο Ισραήλ ενώ η σύγκρουση έληξε με ολοκληρωτική και ταχύτατη νίκη του Ισραήλ, και συνέπειες που υπήρξαν εξαιρετικά βαρυσήμαντες και πολυεπίπεδες. Μεταξύ άλλων, παγιώθηκε η στρατιωτική κυριαρχία του Ισραήλ με σημαντικά κέρδη στο έδαφος γεγονός που θα ενίσχυε την ασφάλειά του (όπως εξάλλου απεδείχθη στον επόμενο αραβοϊσραηλινό πόλεμο τον Οκτώβριο του 1973). [2]. Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών έπεισε τους Άραβες ότι οι στρατοί τους δεν ταιριάζουν με τις τεχνολογικά ανώτερες δυνάμεις του Ισραήλ και ακόμη και πριν από αυτή τη σύγκρουση, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) και η τότε Σοβιετική Ένωση γνώριζαν ότι το Ισραήλ είχε στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι των αραβικών κρατών. [3]
Μια δεκατετία περίπου αργότερα, το Ισραήλ εισβάλλει στο νότιο Λίβανο και δημιουργεί μια στενή ζώνη κατοχής σε μια επιχείρηση κατά των Παλαιστινίων ανταρτών μετά από επίθεση μαχητών κοντά στη περιοχή του Τελ Αβίβ. Το Ισραήλ συνδράμει μια τοπική χριστιανική πολιτοφυλακή που επονομάζεται Στρατός του Νοτίου Λιβάνου (South Lebanese Army-SLA) και εισβάλλει στον Λίβανο φτάνοντας μέχρι τη πρωτεύουσα Βηρυτό. Χιλιάδες Παλαιστίνιοι μαχητές διέφυγαν μέσω της θάλασσας μετά από μια πολιορκία δέκα εβδομάδων της πρωτεύουσας που περιελάμβανε μεγάλο ισραηλινό βομβαρδισμό της Δυτικής Βηρυτού, ενώ εκατοντάδες άμαχοι στους παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα σκοτώνονται από χριστιανούς πολιτοφύλακες μετά τη δολοφονία του νεοεκλεγμένου Μαρωνίτη καθολικού προέδρου του Λιβάνου Μπασίρ Τζεμαγιέλ από βομβιστική επίθεση. [4]
Ο μεγάλος πληθυσμός Παλαιστινίων που ζουν και κατοικούν μέσα στο Λίβανο αποτελεί έναν επιπρόσθετο παράγοντα που επηρρεάζει τις σχέσεις του Λιβάνου με το Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι του Λιβάνου άρχισαν να καταφτάνουν στη χώρα από το ίδιο έτος ίδρυσης του κράτους του Ισραηλ το 1948 και αργόγερα από το 2011 από τη γειτονική Συρία. Οι προσφυγικοί καταυλισμοί, όπου ζούσε σχεδόν το ένα τέταρτο του παλαιστινιακού πληθυσμού του Λιβάνου, είχαν γίνει από το 1967 κέντρα του παλαιστινιακού ένοπλου αγώνα κατά του Ισραήλ, που τελούσε υπό την αιγίδα της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO). Το παλαιστινιακό ζήτημα έγινε σημείο αναφοράς για τη λιβανέζικη αριστερά και τους μεταρρυθμιστές για τους οποίους συμβόλιζε τους οργανικούς δεσμούς του Λιβάνου με άλλες αραβόφωνες χώρες, σε αντίθεση με την ενοριακή λιβανέζικη εθνικιστική ιδεολογία της λιβανέζικης δεξιάς και ιδιαίτερα από τα μαρωνιτικά κόμματα που σχημάτισαν το Λιβανέζικο Μέτωπο το οποίο θα υποστήριζε ότι οι Παλαιστίνιοι προκάλεσαν τα προβλήματα στον Λίβανο που οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο. [5] Ο εκτιμώμενος αριθμός Παλαιστινίων που φαίνεται να βρίσκεται στο Λίβανο σήμερα ανέρχεται σε περίπου 250.000 (ή κατά άλλους σε περίπου 400.000) Παλαιστίνιους κυρίως σουνίτες μουσουλμάνοι, οι οποίοι διαβιούν σε όλη την έκταση της χώρας οι περισσότεροι σε δώδεκα στρατόπεδα της υπηρεσίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για παροχή αρωγής και έργου προς τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees-UNRWA). [6] [7]
Η Χεζμπολάχχ ιδρύθηκε το 1982 ως απάντηση στην Ισραηλινή εισβολή στον Λίβανο που ως στόχο είχε την καταστροφή της βάσης των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά του Ισραήλ από την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (Palestine Liberation Organization-PLO) [8]. Οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν ιδρύουν τη Χεζμπολάχχ στον Λίβανο, ενός σιιτικού μουσουλμανικού πολιτικού κόμματος και ταυτόχρονα μαχητικής ομάδας όπου ο εκτεταμένος μηχανισμός ασφαλείας, η πολιτική οργάνωση και το δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών της έχουν ενισχύσει τη φήμη της ως «κράτος εν κράτει» εντός της χώρας. Mε βάση την μέχρι σήμερα δράση της οργάνωσης, κατά την οποία έχουν λάβει χώρα επιθέσεις διεθνώς, η Χεζμπολάχχ θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) και άλλες χώρες. Η στενή συνεργασία της οργάνωσης με το Ιράν και τη Συρία την καθιστούν μια αρκετά αποτελεσματική στρατιωτική δύναμη καθιστώντας με αυτό τον τρόπο έναν υπολογίσιμο αντίπαλο για το το Ισραήλ. Οι κλιμακούμενες συγκρούσεις μεταξύ των δύο αντιπάλων είναι σε συνεχή αναζωπύρωση και απειλούν να δημιουργήσουν ένα νέο μέτωπο εχθροπραξιών, ο οποίος θα είχε μεγάλο κόστος στον ήδη οικονομικά κατεστραμμένο Λίβανο.
Σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, η Χεζμπολάχχ επιθυμεί να αποφύγει ένα ολοκληρωτικό πόλεμο με το Ισραήλ με σκοπό να διασφαλίσει την ήδη φθίνουσα θέση της στο εσωτερικό του Λιβάνου μιας και όλο και περισσότεροι κάτοικοι φαίνεται να μην την εμπιστεύονται μετά και από τον φερόμενο ρόλο της στις φονικές εκρήξεις στο λιμάνι της Βηρυτού το 2020 και την παρεμπόδιση των ερευνών για την διαλεύκανση εκείνης της τραγωδίας. Το κύμα διαμαρτυρίας εμφανίστηκε και κατά τη διάρκεια του 2022, όταν εκλέχθηκαν αρκετοί ανεξάρτητοι και αντικαθεστωτικοί στο Κοινοβούλιο του Λιβάνου γεγονός που χαρακτηρίζεται ως ένδειξη δυσαρέσκειας των κατοίκων της χώρας τόσο με την οργάνωση αλλά και με άλλους παραδοσιακές δυνάμεις εξουσίας στη χώρα. [9] Παράλληλα, η παρατηρουμενη αυξημένη υποστήριξη προς το κόμμα των Λιβανικών Δυνάμεων, που έχει εκδηλώσει την θέση του για αφοπλισμό της Χεζμπολάχχ υποδηλώνει ότι η το κύρος της οργάνωσης στο εσωτερικό της χώρας βαίνει μειούμενο [10].
Η συνεχής προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας που θα συνδράμει προς την αποφυγή περαιτέρω εχθροπραξιών ανάμεσα στα δύο κράτη κρίνεται αναγκαία, τόσο για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών της περιοχής αλλά και της διεθνούς ασφάλειας.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1. Salhani, J. (2024). Beyond Hezbollah: The history of tensions between Lebanon and Israel [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://www.aljazeera.com/news/2023/10/17/beyond-hezbollah-the-history-of-tensions-between-lebanon-and-israel [Πρόσβαση στις 20 Ιουlίου 2024].
2. Χουρχούλης, Δ. (2017). Ο Πόλεμος των ¨Εξι Ημερών [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://www.kathimerini.gr/world/912385/o-polemos-ton-exi-imeron/ [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
3. Khasan, H. (2024). The Arab-Israeli Conflict and Asymmetric War [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://geopoliticalfutures.com/the-arab-israeli-conflict-and-asymmetric-warfare/ [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
4. Perry, T. and McDowall, A. (2024). Long History of warfare on Israel-Lebanon border [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://www.reuters.com/world/middle-east/long-history-warfare-israel-lebanon-border-2024-06-07/ [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
5. Reily, J. (1982). Israel in Lebanon. 1975-1982 [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://merip.org/1982/09/israel-in-lebanon-1975-1982/ [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
6. UK Visas and Immigration (2024). Country policy and Information note: Palestinians in Lebanon [WWW] Διαθέσιμο στο: https://www.gov.uk/government/publications/lebanon-country-policy-and-information-notes/country-policy-and-information-note-palestinians-in-lebanon-lebanon-march-2024 [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
7. UNRWA (2024). Who We Are. [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://www.unrwa.org/who-we-are [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
8. Πρεσβεία του Ισραήλ στην Ελλάδα (2024). Χεζμπολλάχ. [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://embassies.gov.il/athens/AboutIsrael/the-middle-east/Pages/hizbulla.aspx [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
9. Robinson, K. (2024). What is Hezbollah. [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://www.cfr.org/backgrounder/what-hezbollah [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].
10. Lebanese Forces (2024). The Case. [WWW]. Διαθέσιμο στο: https://www.lebanese-forces.com/party-lf-cause/ [Πρόσβαση στις 21 Ιουλίου 2024].