Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Καθημερινά, οι αστυνομικοί που επιχειρούμε στους δρόμους, αντιμετωπίζουμε αναρίθμητες δεδομένες καταστάσεις για τις οποίες πρέπει να λάβουμε μια σειρά σύνθετων αποφάσεων.
Διαβάστε επίσης
Συχνά, χρησιμοποιούνται υποκειμενικοί όροι, όπως «σωστή εκτίμηση» ή «κοινή λογική», για να περιγράψουν τη διαδικασία, η οποία μας οδηγεί στην αντιμετώπιση των διαφόρων απαιτητικών αυτών καταστάσεων.
Πόσο ορθό είναι όμως το να βασιζόμαστε σε υποκειμενικά κριτήρια, τα οποία εξ ορισμού διαφέρουν από άτομο σε άτομο; Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ισχυρισμούς ανθρώπων, οι οποίοι «θα τα έκαναν όλα διαφορετικά και καλύτερα»;
Πώς θα καταφέρουμε να εξηγήσουμε με συμπαγή τρόπο σε μια έδρα δικαστηρίου το πώς οδηγηθήκαμε να λάβουμε την όποια απόφαση έναντι μια άλλης; Είναι σαφές πως χρειαζόμαστε ένα αντικειμενικό εργαλείο…
Αυτό στο οποίο θα αναφερθώ παρακάτω συνιστά μια «εξίσωση λήψης τακτικών αποφάσεων», βασιζόμενη στην κριτική σκέψη και στην εκτίμηση παραγόντων.
Χρησιμοποιώντας αυτήν την «εξίσωση», μπορεί ο κάθε αστυνομικός να εκτιμήσει βήμα – βήμα κρίσιμους παράγοντες, καταλήγοντας στην ορθότερη τακτικά απόφαση.
Η «εξίσωση» αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε επίπεδο ιεραρχίας, από έναν αστυνομικό περιπολίας, έως έναν υψηλόβαθμο αξιωματικό που εποπτεύει μια ευρείας κλίμακας επιχείρηση.
Η «εξίσωση» έχει επίσης φανεί πολύ χρήσιμη σε αστυνομικούς που καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστικές αίθουσες, καθώς τους βοηθά να καταθέσουν τα πραγματικά περιστατικά και να εξηγήσουν τις σύνθετες τακτικές ή/και επιχειρησιακές αποφάσεις τους με έναν δομημένο τρόπο, εύκολα κατανοητό τόσο από τους ενόρκους όσο και από τους δικαστικούς.
Η «εξίσωση» τυποποιείται ως εξής: Το ΡΙΣΚΟ μεταξύ των ΑΝΑΓΚΩΝ δια τον ΧΡΟΝΟ συν τους ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ισούνται με την ΑΠΟΦΑΣΗ
Ρίσκο: Τι ποσοστό ρίσκου έχει η κάθε διαθέσιμη επιλογή για τον αστυνομικό; Ανάλογα με την εκάστοτε αποστολή του, είναι το ρίσκο αποδεκτό και διαχειρίσιμο; Ως γενικό κανόνα θα μπορούσαμε να θέσουμε το ότι «προτιμούμε την επιλογή με το χαμηλότερο ρίσκο, η οποία όμως να απαντά στις προκλήσεις της αποστολής μας». Η έννοια του «νομικού ρίσκου» επίσης, εντάσσεται εδώ.
Ανάγκες: Ποιες είναι οι ανάγκες της αποστολής/περιστατικού στο οποίο έχει εμπλακεί ο αστυνομικός; Γιατί βρίσκεται εκεί; Είναι ένα επεισόδιο, ένα μπουτόν ληστείας, μια σύλληψη διωκόμενου, μια έρευνα οικίας για ναρκωτικά, μια μεταγωγή κλπ; Ποιές ειδικότερες ανάγκες απαιτεί το περιστατικό για να έρθει εις πέρας;
Χρόνος: Είναι ο χρόνος με το μέρος μας ή εναντίον μας; Γενικά, όσο λιγότερο χρόνο έχουμε στη διάθεσή μας για να ολοκληρώσουμε την αποστολή μας, τόσο υψηλότερο το ποσοστό του ρίσκου που περιέχουν οι διαθέσιμες επιλογές μας.
Διαθέσιμοι Πόροι: Σε τι πόρους (τόσο ανθρώπινου δυναμικού, όσο και υλικούς) έχει πρόσβαση ο αστυνομικός κατά τη διάρκεια της αποστολής/περιστατικού, μέσα στον διαθέσιμο χρόνο που έχει για να ολοκληρώσει την επιχείρησή του;
Απόφαση: Το τελικό προϊόν της εξίσωσης, στο οποίο καταλήγει ο αστυνομικός έχοντας λάβει υπ’ όψιν του τις ανάγκες, τις διαθέσιμες επιλογές, το ρίσκο κάθε μίας από αυτές και τους διαθέσιμους πόρους, μέσα στους χρονικούς περιορισμούς που επιβάλλει η φύση της αποστολής/περιστατικού.
Ας δούμε τώρα ένα υποθετικό περιστατικό, εργαλειοποιώντας την εξίσωση λήψης απόφασης, λαμβάνοντας φυσικά υπ’ όψιν μας πως ο μοναδικός στόχος της χρησιμοποίησης του συγκεκριμένου φανταστικού (;) περιστατικού είναι η εξοικείωση με τον τρόπο χρήσης της εξίσωσης!
Σενάριο: Ένας αστυνομικός περιπολίας σε νυχτερινή βάρδια, ελέγχοντας μαζί με τον συνεργάτη του έναν συναγερμό σε ένα κατάστημα, διαπιστώνει μια παραβίαση σε εξωτερική πόρτα. Ο ιδιοκτήτης του καταστήματος, βρίσκεται καθ’ οδόν από την απομακρυσμένη οικία του και δηλώνει πως επιθυμεί οι αστυνομικοί να ελέγξουν τον χώρο.
Τακτική κατάσταση: Πιθανότατη παρουσία διαρρηκτών εντός του καταστήματος.
Ανάγκες: Οι αστυνομικοί πρέπει να ερευνήσουν πλήρως τον εξωτερικό και εσωτερικό χώρο του καταστήματος, να εντοπίσουν και να συλλάβουν τους διαρρήκτες. Ρίσκο: Οι διαρρήκτες πιθανότατα είναι οπλισμένοι (είτε με πυροβόλο, είτε με αιχμηρό), ενώ έχουν το πλεονέκτημα της κάλυψης - απόκρυψης στον ήδη γνωστό σε αυτούς χώρο, καθώς και το πλεονέκτημα του σκότους.
Χρόνος: Με εξασφαλισμένη την περίμετρο του καταστήματος και από άλλα δύο περιπολικά που έχουν προστρέξει, ο χρόνος είναι υπέρ των αστυνομικών.
Διαθέσιμοι πόροι: Οι αστυνομικοί που θα ενεργήσουν την έρευνα είναι τρεις, με όλα τους τα υλικά, ενώ έχουν και οι τρεις κατάλληλους φακούς.
Οι τρεις αστυνομικοί εισέρχονται και ξεκινούν την έρευνα, χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως λ.χ. κόψιμο πίτας, σε καταστάσεις χαμηλού ή/και καθόλου φωτισμού κλπ. Προσεγγίζοντας το γραφείο του ιδιοκτήτη, το οποίο βρίσκεται στο πίσω μέρος του καταστήματος, ακούνε έναν ήχο που προδίδει πιθανή ανθρώπινη παρουσία. Ελέγχοντας τη γωνία της πόρτας, βλέπουν δύο άτομα να ψαχουλεύουν και στο χέρι του ενός διακρίνουν καθαρά μια ασημένια λεπίδα από μαχαίρι. Ξεκινώντας να τους δίνουν εντολές, αυτοί τρέχουν και χάνονται στη βαθιά γωνία του δωματίου, από την πλευρά των αστυνομικών. Και τώρα; Τι κάνουμε;
Ας συνεχίσουμε τη νοητική αναπαράσταση από αυτό το χρονικό σημείο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν μας την εξίσωση.
Ρίσκο vs. Ανάγκες ÷ Χρόνο + Διαθέσιμοι Πόροι = Απόφαση
Ανάγκες: Σύλληψη των οπλισμένων δραστών.
Ρίσκα επιλογών:
Επιλογή 1: Οι αστυνομικοί βγαίνουν έξω από το κατάστημα και ζητούν από άλλους αστυνομικούς να επιχειρήσουν. (Συμβαίνει πιο συχνά απ’ όσο πολλοί νομίζουν!)
Ρίσκο επιλογής 1: Κανένα για τους συγκεκριμένους αστυνομικούς, απέτυχαν όμως στην εκπλήρωση των αναγκών του περιστατικού.
Επιλογή 2: Οι αστυνομικοί, υπό τον φόβο μη δεχθούν ξαφνική ένοπλη επίθεση μέσω του ανοίγματος της πόρτας από τόσο μικρή απόσταση, οπισθοχωρούν αρκετά μέσα στο «καθαρό» κατάστημα και εγκαθίστανται σε μία γωνία αρκετά μέτρα πιο πίσω, από την οποία έχουν καλή οπτική επαφή με το άνοιγμα της πόρτας του γραφείου του ιδιοκτήτη. Καλούν συνδρομή εντός του κτιρίου, χωρίς να διαταραχθεί η εξωτερική περίμετρος, έτσι ώστε οι δράστες να παραμείνουν απομονωμένοι και εγκλωβισμένοι στο εσωτερικό. Αν οι δράστες εξέλθουν από το γραφείο, οι τρεις αστυνομικοί έχουν το τακτικό και αριθμητικό πλεονέκτημα, υπό κάλυψη και σε απόσταση.
Ρίσκο επιλογής 2: Υψηλότερο από αυτό της την επιλογής 1, ανταποκρίνεται όμως στις ανάγκες του περιστατικού.
Επιλογή 3: Οι τρεις αστυνομικοί να συνεχίσουν να κινούνται προς το άνοιγμα της πόρτας του γραφείου, προσπαθώντας να αποκτήσουν εκ νέου οπτική επαφή με τους δράστες που κρύφτηκαν, μειώνοντας όμως την απόσταση και έχοντας ως μοναδική κάλυψη τη γωνία του ανοίγματος της πόρτας.
Ρίσκο επιλογής 3: Υψηλότερο και από τις δύο προηγούμενες επιλογές.
Επιλογή 4: Να επιχειρήσουν δυναμική είσοδο στο γραφείο του ιδιοκτήτη του καταστήματος.
Ρίσκο επιλογής 4: Υψηλότατο, καθώς οι αστυνομικοί δε θα έχουν πλέον καμία κάλυψη, ούτε απόσταση ασφαλείας, ενώ σε τόσο μικρό χώρο το αιχμηρό είναι εξαιρετικά θανατηφόρο όπλο. Εδώ είναι επίσης αυξημένο και το νομικό ρίσκο, καθώς η ελαχιστοποίηση της απόστασης και η απουσία κάλυψης δύνανται να οδηγήσουν τους αστυνομικούς σε χρήση υπέρτερου μέσου άσκησης ελέγχου, παραβιάζοντας την αρχή της αναλογικότητας.
Χρόνος: Είναι με την πλευρά των αστυνομικών. Οι δράστες είναι εγκλωβισμένοι στο γραφείο του ιδιοκτήτη της επιχείρησης και η περίμετρος του κτιρίου αποστειρωμένη.
Διαθέσιμοι πόροι: Οι αστυνομικοί έχουν τις γνώσεις, τις ικανότητες, την εκπαίδευση και την εμπειρία που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν μια σχετική κατάσταση, να εξισορροπήσουν το ρίσκο και να ολοκληρώσουν την αποστολή τους. Έχουν επίσης τα υλικά τους, οπλισμό (θανατηφόρο και μη θανατηφόρο), φακούς, ασύρματες επικοινωνίες κλπ. Επιπρόσθετα, μέσα σε λίγα λεπτά μπορούν να έχουν στη διάθεσή τους ως ενίσχυση, περισσότερους αστυνομικούς με περισσότερο εξοπλισμό.
Τελική Απόφαση: Η επιλογή 2 είναι η καταλληλότερη για το συγκεκριμένο περιστατικό. Ο εγκλωβισμός και η απομόνωση των δραστών, σε συνδυασμό με την από απόσταση επιτήρηση των πιθανών διαφυγών τους, μειώνει σημαντικά το ρίσκο αποτυχίας και αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες της αναίμακτης σύλληψης των οπλισμένων δραστών.
Οι πολύπειροι αστυνομικοί χρησιμοποιούν αυτήν την «εξίσωση» υποσυνείδητα. Σε περιστατικά όπου υπάρχει διαφωνία για το πώς πρέπει να χειριστούν την κατάσταση, η τυποποίηση αυτή τους βοηθά να εντοπίσουν τα σημεία – κλειδιά, τα οποία θα κάνουν τη διαφορά μεταξύ επιτυχημένης και αποτυχημένης έκβασης. Ξεκινώντας κάθε αστυνομικός να τη χρησιμοποιεί στην υπηρεσιακή του καθημερινότητα, θα διαπιστώσει ότι εφαρμόζεται σε οποιαδήποτε τακτική/επιχειρησιακή κατάσταση, ενώ αποκτώντας εξοικείωση με τη χρήση της θα είναι σε θέση να βελτιώσει δραματικά την κριτική του σκέψη και την ικανότητά του στη λήψη αποφάσεων.
Βιβλιογραφία –Πηγές:
- Patrol operations & enforcement tactics, των George T. Payton & Michel Amaral